Հացահատիկի որակյալ սերմացուի դեֆիցիտ Շիրակի մարզում

Շիրակի մարզում հացահատիկի մոտ կրկնակի ցածր բերքը, նաև սերմարտադրության պետական ծրագրի բացակայությունը, որակյալ սերմացուի դեֆիցիտ են ստեղծել: Սերմացուի պակասի պատճառով ամենաշատը տուժելու են գյուղացիական փոքր տնտեսությունները, որոնց համար այս սեզոնին լուրջ խնդիր է դարձել աշնանացան կատարելը: Մարզում տարեցտարի պակասում են հացահատիկային մշակաբույսերի ցանքերը: Որակյալ սերմացուն թանկ լինելու պատճառով անհասանելի է շատ տնտեսությունների, իսկ անորակից էլ գյուղացին բերք չի ստանում:

Հացահատիկի սերմարտադրությամբ զբաղվող ամենամեծ ընկերությունում՝ Գյումրիի սելեկցիոն կայանում, կրկնակի քիչ բերք են ստացել: Պատճառն այստեղ կարկուտը չի եղել, այլ երաշտը:

Տեղումներ մի քանի ամիս է չկան, հնարավոր է նաև աշնանացան ցորենի բերքի կորուստ ունենան: Սելեկցիոն կայանի արտադրության գծով փոխտնօրեն Վասպուրական Մելիքյանի խոսքերով՝ եղանակային այս պայմանները վատ են աշնանացանի համար, անջրդի հողերում ցանած ցորենը շատ վատ վիճակում է, ու եթե տեղումների քանակը այդպես քիչ մնաց, ապա արդեն կարող ենք ասել, որ բերքի կորուստ ենք ունենալու: Կայանի սերմնաբուծության բաժնի վարիչ Ռիմա Մուրադյանն էլ նշում է, որ տեսնելով, որ բնությունը չի օգնում, իրենք են ցանելուց հետո անմիջապես ոռոգել ցանքերը, այլապես ոչ մի հատիկ չէր ծլի:

Անցած տարի ոռոգումն էլ չօգնեց բույսը երաշտից պաշտպանել: Սելեկցիոն կայանը սպասվածից մոտ կրկնակի ցածր ցորենի և գարու բերք է ստացել: Ցորենինը հա-ից 40 ց միջին բերք, գարիինը՝ 27 ց, այնինչ՝ նախորդ տարիներին Գյումրու սելեկցիոն կայանում ցորենի միջին բերքատվությունը կազմում էր 52-60 ցենտներ:

100 հա աշնանացան ցորենի դաշտերից սելեկցիոն կայանը մոտ 600 տ բերք էր սպասում, հավաքել էին կեսը: Էլիտար ու սուպերէլիտար ցորենի հիմնական գնորդները ֆերմերներն են: Գյուղացիական փոքր տնտեսությունները թանկ ու որակյալ սերմացուն գնել չեն կարող: Այն, ինչ ցանում է գյուղացին, իր ստացած սերմացուն է, որից լավ բերք ոչ միշտ է հավաքում: Ֆերմեր Հովհաննես Գաբոյանի խոսքերով՝ գյուղացին սերմացու չունի, ինչ էլ, որ հնուց է մնացել, «կուտ» է, որը ցանում են, չի ծլում:

Այս տարի մի քանի անգամ տեղացած կարկուտներից ու սակավ տեղումներից տուժել են նաև ֆերմերային տնտեսությունները: Կառնուտ գյուղի ցանքատարածքները 3 անգամ կարկտահարվել են: Ֆերմերն ավելի քան 10 տարի է՝ զբաղվում է սերմարտադրությամբ: Երբ պետական ծրագիրը կար, գյուղնախարարության հետ էր աշխատում: Հիմա, սեփական նախաձեռնությամբ Կրասնոդարի երկրամասից ցորենի սորտեր է ներկրում:

Անցած տարիներին բերքից դժոգելու տեղ չի ունեցել, գյուղացին էլ իրենից է գնել սերմացուն: Այս տարի երաշտն ու կարկուտը շատ են վնասել բերքը: Ասում է՝ 35 հա հացահաիկ էր ցանել, 1 հա-ից 9-10 տոննա բերք էր սպասում, բայց կարկուտից ընդամենը 2 հա-ն է փրկվել, ամեն հա-ից 9 տոննա բերք է ստացել: Իսկ ընդհանուր առմամբ, սպասում էր 250 տոննա բերք, բայց 60 տոննա է ստացել:

Տարիներ առաջ իրականացվող սերմարտադրության ծրագրի նպատակն էր խթանել հացահատիկի տեղական արտադրությունը և ավելացնել ծավալները: Բայց այն դադարեցվեց 160 մլն դրամ ծրագրին ունեցած գյուղացիների պարտքի, ինչպես նաև այն չարաշահումների պատճառով, որոնք թույլ էին տվել գյուղապետերն ու գյուղնախարարության նախկին մի քանի պաշտոնյաներ: Ծրագիրը վերսկսելու հնարավորություններ առայժմ չկան, բայց էկոնոմիկայի նախարարությունը այլ մոտեցումներ է մշակում տնտեսություններին սերմնաբուծությամբ զբաղվելու ուղղությամբ:

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության ներկայացուցիչ Դավիթ Մարտիրոսյանի խոսքերով` սերմարտադրության ծրագիրը թեև փակվել է, բայց նախարարությունը այլընտրանքային շատ ծրագրեր ունի, որոնք որ գյուղատնտեսությամբ զբաղվող տնտեսվարողներին կարող են օգնել սերմեր ձեռք բերելու հարցում: Նախարարությունը նաև սուբսիդավորվող վարկեր է տրամադրում գյուղացիներին:

Նախարարության ուշադրությունն հիմա ուղղված է Գյումրու սելեկցիոն կայանում ցանքերի որակը լավացնելուն: Հաջորդ տարի այստեղ նաև այլ կուլտուրաների մշակությամբ կզբաղվեն, հիմնականում ցանքաշրջանառություն ապահովելու համար, որ բարձրացնեն հացահատիկային մշակաբույսերի բերքատվությունը: Մասնագետներն ասում են, բերքի 50 տոկոսը կախված է բնությունից, մնացածը հողի ագրոտեխնիկական մշակությունից: Նույն ցանքատարածքներում, անընդմեջ ցորեն ու գարի ցանելով, հողի բերքատվությունը շատ է նվազել: