30 04 2025

$

389.45
4.78
€

443.12

+13.09 ^oC

Հայ գիտնականը, ում անունով տարր կա Մենդելեևի պարբերական աղյուսակում. անդրադարձ Starmus VI Armenia փառատոնի շրջանակում

ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՏՏ

16:23 06.08.2022

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությունը Starmus VI Armenia փառատոնի շրջանակում անդրադարձել է հայ գիտնականին, ում անունով տարր կա Մենդելեևի պարբերական աղյուսակում․ խոսքը Յուրի Հովհաննիսյանի մասին է:

Փառատոնի ֆեյսբուքյան էջում ներկայացված են գիտնականի ձեռքբերումները, ասվում է, որ Հովհաննիսյանը ֆիզիկոս է, ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր ու նա լուրջ աշխատանքներ ունի կատարած փորձարարական միջուկային ֆիզիկայի ոլորտում, մասնավորապես՝ գերծանր քիմիական տարրերի վերաբերյալ․․․

Ուրեմն տեսեք, պարբերական աղյուսակում բոլոր այն տարրերը, որոնց ատոմական կարգաթիվը (ատոմում պրոտոնների թիվը) մեծ է 92-ից, դասվում են տրանսուրանային (Ուրանի ատոմական կարգաթիվը 92-ն է) տարրերի շարքին, իսկ 100-ից մեծ ատոմական կարգաթիվ ունեցող տարրերին արդեն անվանում են գերծանր։ Հենց այսպիսի տարրերի սինթեզման բազմաթիվ փորձեր են իրականացվել Հովհաննիսյանի գլխավորությամբ, ու նա համահեղինակ է հանդիսանում գերծանր տարրերի (104-108) արհեստական սինթեզի բնագավառում կատարված 11 հայտնագործության:

Բայց Հովհաննիսյանը, ամեն դեպքում, ամենալայն շրջանակներին հայտնի է այն բանով, որ իր անունով տարր կա պարբերական աղյուսակում՝ օգանեսոնը (լատիներեն՝ Oganesson, Og)՝ 118 ատոմական կարգաթվով, այսինքն՝ պարբերական աղյուսակում 118-րդն է։ Միջանկյալ ասենք, որ բնության մեջ հանդիպում են առաջին 94 տարրերը, իսկ դրանից հետո եկողները (այդ թվում՝ օգանեսոնը) ստացվում են միայն արհեստական ճանապարհով՝ լաբորատորիաներում:

Ինչո՞ւ տարրը անվանակոչվեց հենց Հովհաննիսյանի անունով, ու ինչո՞ւ գործ ունի տարրի վերջում «on» մասնիկը․․․

Նախ, 2015 թվականի դեկտեմբերի վերջին Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միությունը (IUPAC) մամուլի հաղորդագրություն տարածեց, որ հաստատվել են Մենդելեևի պարբերական աղյուսակի 4 նոր տարրերի բացահայտումը․․․ այդ տարրերի ատոմական կարգաթվերն են՝ 113-ը, 115-ը, 117-ը և, իհարկե, 118-ը։ Հետագայում արդեն՝ 2016 թվականի հունիսին, IUPAC-ը պաշտոնապես հայտարարեց 4 նոր տարրերի անվանումները՝ Nihonium (Նիհոնը Ճապոնիա բառի ճապոներեն արտասանություններից մեկն է), Moscovium, Tennessine և Oganesson: Ըստ նոր տարրերի անվանակոչման ավանդույթի՝ կան մի քանի տարբերակներ, որոնցից մեկը հայտնի տարրերը անվանակոչել է գիտնականների պատվին։ Ու հենց այսպես էլ պարբերական աղյուսակի 118-րդ տարրը ստացել է իր Oganesson անվանումը։ Այն առաջարկել են Դուբնի միջուկային հետազոտությունների միավորված ինստիտուտի (Ռուսաստան) և Լոուրենսի անվան լիվերմորյան ազգային լաբորատորիայի (ԱՄՆ) գիտնականները, ովքեր էլ հենց ստացել են այդ տարրը։ Իսկ, ինչ վերաբերվում է վերջին «on»-ին, ապա այն նույնպես ավելացել է ավանդույթի ուժով… Բանն այն է, որ 1-16 խմբին պատկանող տարրերի վերջում գրվում է «ium», 17-րդ խմբին պատկանող տարրերի վերջում «ine», իսկ 18-րդ խմբին պատկանող տարրերի վերջում «on»… ու հենց այսպես էլ ստացվել է oganesson:

Նշենք նաև, որ Հովհաննիսյանը Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ է, թղթակից անդամ, ակադեմիկոս, Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ, ինչպես նաև Սերբիայի գիտության և գեղարվեստի ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ:

2017 թվականին գործողության մեջ է դրվել Հովհաննիսյանին նվիրված նամականիշ՝ 40 հազար հատ տպաքանակով։ 2018-ին գիտնականին շնորհվել է Հայաստանի քաղաքացիություն, ինչպես նաև Հայաստանում մարվել է նրան նվիրված հատուկ ծրար, որի վրա պատկերված է oganesson-ը։

Հայ ֆիզիկոսը նաև պարգևատրվել է մի շարք մրցանակներով, այդ թվում` Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց շքանշանով:

Բաժանորդագրվեք SHANTNEWS.am-ին Telegram-ում

Բոլոր լուրերը

10:18 30.04.2025
Տարադրամի փոխարժեքներն ապրիլի 30-ին

Կապակցված լուրեր

10:18 30.04.2025

Տարադրամի փոխարժեքներն ապրիլի 30-ին

Shantnews.am-ը ներկայացնում է տարադրամի փոխարժեքները՝ ըստ rate.am-ի: ԱՄՆ դոլարի առքի առավելագույն արժեքն է 387․5 դրամ, վաճառքի նվազագույն արժեքը՝ 390 դրամ: Եվրոյի առքի առավելագույն արժեքն է 439 դրամ, վաճառքի նվազագույն արժեքը՝ 443 դրամ: Ռուսական ռուբլու առքի առավելագույն արժեքն է 4․7 դրամ, վաճառքի նվազագույն արժեքը՝ 4.85 դրամ: ...

10:09 30.04.2025

Մ-4 միջպետական ճանապարհի՝ Սևանի տարածաշրջանով անցնող հատվածում կատարվում են գծանշման աշխատանքներ

Մ-4 միջպետական ճանապարհի՝ Սևանի տարածաշրջանով անցնող հատվածում ճանապարհների ընթացիկ պահպանման շրջանակում կատարվում են գծանշման աշխատանքներ։ Այս մասին հայտնում է «Ճանապարհային դեպարտամենտը»։ ...

10:00 30.04.2025

WSJ. ԱՄՆ-ը Եգիպտոսին հայտնել է, որ ցանկանում է ազատ անցում կատարել Սուեզի ջրանցքով

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը ապրիլի սկզբին իր եգիպտացի գործընկեր Աբդել Ֆաթահ ալ-Սիսիին ասել է, որ ցանկանում է ապահովել ամերիկյան նավերի ազատ անցումը Սուեզի ջրանցքով։ Այս մասին հայտնում է The Wall Street Journal-ը (WSJ)՝ վկայակոչելով աղբյուրներին։ Հրատարակությունը նշում է, որ Սպիտակ տան ղեկավարի գաղափարը հնչել է Կարմիր ծովում նավերի վրա «Անսար Ալլահ» ապստամբական շարժման կողմից Եմենի […] ...

09:52 30.04.2025

Սրբուհի Գալյանն Իտալիայի դեսպանին է ներկայացրել նախարարության բարեփոխումների օրակարգը

Արդարադատության նախարար Սրբուհի Գալյանն ընդունել է Հայաստանի Հանրապետությունում Իտալիայի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան Ալեսսանդրո Ֆերրանտիին: Այս մասին հայտնում են ՀՀ ԱՆ-ից։ «Նախարարը շնորհավորել է դեսպանին՝ պաշտոնում նշանակվելու կապակցությամբ: Սրբուհի Գալյանը ներկայացրել է Արդարադատության նախարարության բարեփոխումները՝ սահմանադրական, դատաիրավական, կոռուպցիայի դեմ պայքարի, մարդու իրավունքների պաշտպանության, քրեակատարողական և պրոբացիայի ոլորտներում: Դեսպանը շնորհակալություն է հայտնել ջերմ ընդունելության համար […] ...

09:50 30.04.2025

Yonhap․Հարավային Կորեայի դատախազները խուզարկել են նախկին նախագահ Յուն Սեոկ-Յուլի տունը

Դատախազները խուզարկել են Հարավային Կորեայի նախկին նախագահ Յուն Սեոկ Յոլի և նրա կնոջ՝ հարավային Սեուլի բնակելի համալիրում գտնվող բնակարանը։ Այս մասին հայտնում է Yonhap լրատվական գործակալությունը։ Խուզարկության պատճառը շաման Ջոն Սոնգ Բայի հետ կապերի կասկածներն էին, ում շուրջ սկանդալ էր ծագել։ Ենթադրվում է, որ նա ստացել է ադամանդե վզնոց և թանկարժեք պայուսակ Միասնական եկեղեցու ներկայացուցչից […] ...

09:39 30.04.2025

Մինչև 18 տարեկան պացիենտներին առողջապահության նախարարությունը տրամադրում է «Արյան մեջ գլյուկոզի քանակը չափող սարքեր և թեստ-երիզներ»

«Հաղթահարենք դիաբետը միասին» ծրագրի շրջանակում մինչև 18 տարեկան պացիենտներին առողջապահության նախարարությունը տրամադրում է «Արյան մեջ գլյուկոզի քանակը չափող սարքեր և թեստ-երիզներ», այս մասին հայտնում են ԱՆ-ից։ «Ապրիլի 28-ից թեստ-երիզները շահառուներին տրամադրվել են եռամսյակային կտրվածքով 12 տուփ` նախկին 6 տուփի փոխարեն: Ծրագրի շրջանակում թեստ-երիզների ավելացումը միտված է շաքարային դիաբետի ընթացքի վերահսկման բարելավմանը, ինչը կնպաստի սուր և […] ...

Մենք սոց. ցանցերում

Հետևեք մեզ սոց․ ցանցերում

Հորիզոն լրատվական

Մեր կայքում տեղ գտած հրապարակումների հեղինակային իրավունքը պատկանում է բացառապես shantnews.am-ի խմբագրությանը։ Այլ ԶԼՄ-ներում սույն կայքի հրապարակումներից որևէ մեկը ամբողջական վերահրապարակելու համար անհրաժեշտ է խմբագրության համաձայնությունը: Լրատվամիջոցները կարող են shantnews.am-ից մեջբերումներ վերահրապարակել միմիայն հատվածաբար` պարտադիր օգտագործելով հիպերհղում:

Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են
Կայքէջի նյութերի վերարտադրումը, բեռնումը, տարածումը ցանկացած միջոցներով արգելվում է առանց "ՇԱՆԹ ՀԸ" պաշտոնական համաձայնության։.