Նոր բացահայտումներ Քարահունջ կոչվող հայտնի տեղանքի շուրջ

Մաթեմատիկոս, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Վաչագան Վահրադյանը շարունակում է իր ուսումնասիրությունները Քարահունջ պատմամշակութային արգելոցի կարգավիճակ ունեցող տեղանքի շուրջ: Այս մասին այսօր հրավիրված ասուլիսի ժամանակ նա ներկայացրել է իր եզրակացությունները:

Երկարամյա վիճաբանություններին լուծում գտնելու նպատակով նա ուսումնասիրում է «Քարահունջ» անվանման հետ կապված տարբեր տեղանքներ, պարզվում է՝ այդպիսիք, բացի Սյունիքից, հայտնաբերել է նաև այլ մարզերում՝ դրանք են Արցախի Քարահունջը, Գորիսի Քարահունջի մոտ գտնվող կառույցը և Քարինջ գյուղի կառույցը:

Ինչպես հայտնի է, տեղանքի վերաբերյալ մասնագետների վիճաբանությունները երկու հարցի շուրջ է՝ տեղանքը կոչվում է Քարահո՞ւնջ, թե՞ Զորաց Քարեր, երկրորդ՝ այն դամբարանադա՞շտ է եղել, թե՞ աստղադիտարան:

«Կառույցի անվանումը մեզ հասել է միայն Ղոշունդաշ անվանումով, առաջին մարդը, ով հետազոտել է կառույցը, Շահնազարյանն էր ազգագրագետ, 1893թ. ունենք առաջին լուսանկարը Քարահունջի: Ինչպես տեսնում եք, տակը գրված է Ղոշունդաշ, այսինքն՝ Զորաց քար»,- ներկայացրեց Վաչագան Վահրադյանը:

Նա ներկայացրեց նաև այլ հետազոտողների կատարած աշխատանքները, որոնց մի մասը որպես հիմք է ընդունել, մյուսները համարել վիճարկելի:

«Շատ հետաքրքիր հանգամանք կա, Ղանալանյանը նկարագրում է կառույց ու նույնպես անվանում է Ղոշունդաշ, դա Շիրակի մարզում է գտնվում, քարերի շարք է, 3 շարքով, երկուուսուկես կմ է, սա ոչ մեկը չի ուսումնասիրել: Հաջորդը հնագետ  Օնիկ Խնկիկյանն էր, այնտեղ առաջին փորձնական պեղումներն է կատարել, և նա էլ առաջինն է առաջ քաշել անցքերի աստղագիտական նշանակությունը»,- ասաց կենսաբանական գիտությունների թեկնածուն:

Այնուհետև ներկայացրեց Պարիս Հերունու կատարած աշխատանքը, որը համարում է ամենալուրջ ուսումնասիրություններից մեկը՝ միջազգային մասնագետների մասնակցությամբ կատարված հետազոտությունների հիման վրա: Ասում է.

«Նա նույնպես անվանեց Քարահունջ, որոշեց տարիքը՝ չորս աստղագիտական մեթոդներով, միջինացրեց արդյունքներն ու ստացավ յոթուկես հազար տարի, Օնիկ Խնկիկյանն այնտեղ կենդանիների ոսկորներ էր հայտնաբերել, ռադիոաստղածնային մեթոդներով հաշվարկեց, ստացավ մոտ  4200 տարի, երբ հարցրեցի՝ իսկ դուք համոզվա՞ծ եք, որ դրանք այնտեղ հայտնվել են կառույցի կառուցման պահից, ասաց՝ ճիշտ եք ասում, հնարավոր է, բայց ուրիշ մեթոդ չունենք, ուրեմն, ասացի՝ պետք է ասեք՝ առնվազն 4200 տարեկան»:

Բանախոսը հանգել է այն եզրակացության, որ «Զորաց քար» անվանումը հիմնավոր չէ: Պարզաբանեց.

«Երբ կարդացի Լալայանի հոդվածը, որ դա ուղղակի թարգմանություն է, հրաժարվեցի, որովհետև, եթե թարգմանություն է ու հայերը երբեք «Զորաց քար» չեն անվանել, ուրեմն արհեստական անվանում է»:

Նա վարկած է առաջ քաշել, որ այն գյուղերը, որ կոչվում են Քարահունջ, իրենց անվանումները ստացել են գյուղերի մոտ գտնվող կառույցներից: