Գիտնականներն առաջին անգամ չափել են արևի էլեկտրական դաշտը

Ամերիկացի գիտնականները, հիմնվելով NASA- ի Parker Solar Probe արևային զոնդի տվյալների վրա, չափել են արևային քամու հիմնական բաղադրիչի՝ էլեկտրոնների հոսքի ուժգնությունը, որն առաջին անգամ հնարավորություն է տվել ճշգրիտ կերպով հաշվարկելու արևային էլեկտրական դաշտի ներուժը: Ուսումնասիրության արդյունքները հրապարակված են The Astrophysical Journal- ում:

Արեգակի էլեկտրական դաշտն առաջանում է պրոտոնների և էլեկտրոնների փոխազդեցության արդյունքում, որոնք առաջանում են, երբ ջրածնի ատոմներն առանձնանում են արևի խորքում ջերմամիջուկային սինթեզի արդյունքում առաջացած ջերմության ազդեցության տակ: Ե՛վ այդ, և՛ մյուս մասնիկները կազմում են արևային քամին, որն արեգակնային մակերևույթից անցնում է հելիոսֆերայի արտաքին շերտի ուղղությամբ:

Որոշ էլեկտրոններ հոսքում պահվում են դրական լիցքավորված պրոտոնների միջոցով, իսկ որոշները, ունենալով պրոտոններից 1 800 անգամ պակաս զանգված, անջատվում են դրանցից և վերադառնում արեգակի մակերևույթ: Էլեկտրոնների այս շարժումը որոշում է Արեգակի էլեկտրական դաշտը:

Այովայի համալսարանի ֆիզիկոսները վերլուծել են արեգակի պսակն ուսումնասիրող Parker Solar Probe ավտոմատ տիեզերական սարքի նոր տվյալները, որն աստղից թռել է ընդամենը 0,1 աստղագիտական ​​միավոր հեռավորության վրա՝ ավելի մոտ, քան նախկինում գտնվող ցանկացած սարք, և ստացվել է նոր պատկերացում արեգակի էլեկտրական դաշտի մասին:

«Այստեղ հիմնականն այն է, որ հնարավոր չէ այդպիսի չափումներ կատարել արևից հեռու: Դուք կարող եք դրանք կատարել միայն այն ժամանակ, երբ մոտենաք», – համալսարանի մամուլի հաղորդագրության մեջ մեջբերված են հետազոտության հեղինակներից մեկը՝ ֆիզիկայի և աստղագիտության ամբիոնի դոցենտ Ջասպեր Հալեկասի խոսքերը:

Մասնավորապես, հետազոտողները գնահատել են հեռացող և վերադարձող էլեկտրոնների հարաբերակցությունը և ավելի ճշգրիտ քան նախկինում երբևէ հաշվարկել են արևային էլեկտրական դաշտի պարամետրերը, դրա լայնությունը և կազմաձևը:

«Էլեկտրոնները փորձում են փախչել և պրոտոնները փորձում են հետ քաշել դրանք: Դա էլեկտրական դաշտն է, – ասում է Հալեկասը: Եթե էլեկտրական դաշտ չլիներ, բոլոր էլեկտրոնները կհեռանային և կանհետանային»: Բայց էլեկտրական դաշտը պահում է բոլոր մասնիկները միասին, որպես մեկ միատարր հոսք»։

Հետազոտողները պատկերավոր կերպով նկարագրում են արևի էլեկտրական դաշտը հսկայական բաժակի և էլեկտրոնները գնդակների տեսքով, որոնք տարբեր արագության պտտվում են նրա ներքին մակերևույթի երկայնքով: Որոշ էլեկտրոններ կամ գնդակներ բավականաչափ շարժունակ են բաժակի եզրը հատելու համար, իսկ մյուսների շարժումն աստիճանաբար դանդաղում է, և, ի վերջո, սահում են դեպի բաժակի հատակը:

«Ըստ էության, կա էներգետիկ սահման բաժակը լքող գնդակների և նրանց միջև, որոնք դա չեն կարող, և այն կարելի է չափել: Արևին բավական մոտ լինելով՝ մենք կարող ենք էլեկտրոնների բաշխման ճշգրիտ չափումներ կատարել: Սկզբում չափում ենք այն էլեկտրոնները, որոնք վերադառնում են, և ոչ թե հեռացողները, – բացատրում է գիտնականը: – Այսպիսով, մենք կարող ենք որոշել, թե այդ արագացումից որն է ապահովում Արևի էլեկտրական դաշտը: Թվում է, որ դա շատ փոքր մասն է: Դա  արեգակնային քամուն գլխավոր ազդակ տվողը չէ, բայց դա մատնանշում է այլ մեխանիզմներ, որոնք ավելի շատ էներգիա են տալիս»:

Հեղինակները հույս ունեն, որ իրենց ուսումնասիրության արդյունքները ավելի ճշգրիտ պատկերացում կտան արեգակնային քամու ՝պլազմայի հոսքի մասին, որը Արեգակից հեռու է թռչում ժամում միլիոնավոր կիլոմետրեր արագությամբ և ողողում Երկիրն ու արեգակնային համակարգի այլ մոլորակները, ինչպես նաև էական ազդեցություն ունի նաև տիեզերական սարքերի աշխատանքի վրա: