Օ. Բոժկո. «Հայաստանը եղել է և միշտ էլ կլինի, չնայած դժնդակ թշնամու ոտնձգություններին»․ «Հայաստանի Հանրապետություն»

«Երբ 1966 թվին ես՝ Կիեւի պետական համալսարանի ուսանողս, եկա Հայաստան՝ հայոց լեզու և հայ մշակույթ ուսանելու և ուսումնասիրելու, մտքովս անգամ չէր անցնի, թե կգա ժամանակ, երբ մեր երկրները կանկախանան, և ես բախտ կունենամ նշանակվելու անկախ Ուկրաինայի առաջին արտակարգ և լիազոր դեսպանն անկախ Հայաստանում»,- «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի հետ զրույցում ասաց ուկրաինացի դիվանագետ, հայագետ, թարգմանիչ Օլեքսանդր Բոժկոն:

Հայաստանում դիվանագիտական առաջին առաքելությունը տևեց 5 տարի՝ 1996-2001 թթ., իսկ երկրորդ՝ կրկին դիվանագիտական առաքելությունն ընկավ 2005-2010 թթ. ընթացքում, երբ հայ-ուկրաինական հարաբերություններն իրենց ամենածաղկուն փուլն էին ապրում: Բոժկոյի խոսքով, այդ տարիները լի էին հետաքրքիր իրադարձություններով՝ կապված հայ-ուկրաինական փոխհարաբերությունների հետ։ Թեևայդ մասին շատ բան կա պատմելու, բայց զրուցակիցս նախընտրեց անդրադառնալ հատկապես Հայաստանի համար այն դժվար տարիներին, երբ նորանկախ Հայաստանը շնչահեղձ էր լինում տնտեսական շրջափակման մեջ, արտադրությունը կանգ էր առել, հացը և շատ այլ սննդամթերքներ բավարար չէին: Ու հենց այդ ժամանակ՝ 1994 թ., ուկրաինացիները Իլյիչևսկ-Բաթում լաստանավի միջոցով Օդեսայից 60 ցիստերն բուտադիեն հասցրին Հայաստան, որի շնորհիվ երկարատև դադարից հետո նորոգվեց «Նաիրիտ» գործարանի աշխատանքը: «Դա Հայաստանի տրանսպորտային եւ տնտեսական շրջափակումը ճեղքելու առաջին եւ հաջող փորձը եղավ, որը զարկ տվեց Սեւ ծովի վրայով Հայաստանը կանոնավորապես արտաքին աշխարհին կապելուն: Դա կարող էր անել միայն Ուկրաինան՝ ունենալով ծովային հզոր լաստանավեր եւ բարիդրացիական կապեր Վրաստանի հետ: Մինչ այդ Հայաստանի իշխանությունները տարբեր մակարդակներով բարձրացնում էին այդ հարցը՝ նշելով, որ դա անհրաժեշտ է համաձայնեցնել Վրաստանի հետ»,- պատմում է դիվանագետը: Ուստի 1995 թ., Ուկրաինայի նախագահ Լեոնիդ Կուչմայի՝ Վրաստան կատարած այցի շրջանակներում, Հայաստանի ապաշրջափակման հարցը Վրաստանի հետ համաձայնեցնելու խնդրի ապահովման պատասխանատվությունը դրվում է Օլեքսանդր Բոժկոյի վրա, ով Ուկրաինայի արտաքին գործոց նախարարության առաջին տարածքային վարչության պետն էր։ Իսկ նախագահ Կուչմայի այցի օրակարգում արդեն ընդգրկված էր լաստանավային կանոնավոր երթեւեկության անհրաժեշտության հարցը: Հարկ է նշել, որ այդ ժամանակ Վրաստանում արդեն պատրաստ էր համապատասխան փաստաթուղթ, սակայն կային տեխնիկական եւ քաղաքական որոշ խոչընդոտներ, որոնք խանգարում էին սեւծովյան «Շիպկիի հերոսները» ամենամեծ լաստանավին՝ Հայաստան առաքելու առաջին բեռները: «Ուստի երբ ինձ հարցնում են, թե իմ դիվանագիտական աշխատանքում ո՞րն է իմ ամենանշանակալի նվաճումը, ապա ես առանց դույզն իսկ վարանելու պատասխանում եմ, որ դա Հայաստանում ուկրաինական նորաստեղծ դեսպանության համագործակցությունն է Օդեսայի «Укрферрї» ընկերության հետ, որի շնորհիվ Հայաստանի համար «կյանքի ճանապարհ» բացվեց․․․

Մանրամասները՝ սկզբնաղբյուրում։