Խոզաբուծարանի արտաթորանքը Արդենիս լճի էկոհամակարգի վերացման պատճառ

Ամասիայի տարածաշրջանի բարձրադիր հատվածում գտնվող Արդենիս լիճը, որը «Արփի լիճ» ազգային պարկում  է ներառված և համարվում է  հատուկ պահպանվող տարածք, վտանգված է: Ծովի մակարդակից 2050 մետր բարձրության վրա գտնվող բնական աղբյուրներից  գոյացած լճում և հարակից տարածքում ոչնչացել են եղած կենդանական ու բուսական հազվագյուտ տեսակները: Այս մասին բարձրաձայնել են հարևանությամբ ապրող արդենիսցիները:

Շաքրո Ղազարյանը մոտ 30 տարի է՝ ապրում է Արդենիս գյուղում: Ընտանիքով եկել են Ջավախքից: Բնության ու որսորդության սիրահարը Հայաստանի ցրտաշունչ բնակավայրում տարիներ առաջ զբաղվել է իր տան հարևանությամբ գտնվող Արդենիս լճի պահպանմամբ: Մամռակալած տարածքը ընկերներով մաքրել են, անտառ են ստեղծել, բնական լճում ձկնատեսակներ պահել:

«Էստեղ տոննաներով ձուկ կթափիր էդ տարիներին, գյուղացոնց հարցրեք, գյումրեցոնց հարցրեք, ձկնորսներին հարցրեք»,- իր հիշողություններով կիսվեց Շաքրո Ղազարյանը։

Հիմա լճում ձկների ու  նույնիսկ գորտերի եզակի տեսակները վերացել են, շրջակայքում եղած ուռենիներն էլ՝ ամբողջությամբ չորացել, պատճառը՝ տարիներ շարունակ խոզաբուծարանից թափվող կեղտաջրերն են ու կաթի վերամշակման արտադրամասի թափոնները:

Լճին մոտի գտնվող անասնապահական ֆերման պատկանում է Ղարիբյանների ընտանիքին, նրանց որդին էլ խոշորացված Արփի համայնքի ղեկավարն է: Տնտեսությունը տարեցտարի ընդլայնվել է, Արդենիսի լիճ լցվող թափոնների ծավալներն էլ հետը: Սեփականատերն ասում է, թե ինքն էլ գիտի, որ վնասներ է հասցնում, բայց խնդիրը թողել է չլուծված:

Լճի վիճակի ու էկոհամակարգին սպառնացող վտանգների մասին մի քանի գյուղացիների բարձրաձայնելուց հետո սեփականատերերը նոր միջոցներ են ձեռնարկել: Այժմ կեղտաջրերի հոսքը կանխվել է ժամանակավոր տարբերակով ՝ հողե պատվար են կառուցել:

«Ժամանակի ընթացքում դա կլցվի ու մի օր էլ կարող է միանգամից  պոկվել ու ամբողջությամբ լցվել լիճը»,- պատվարի  նշանակությունն այսպես պարզաբանեց արդենիսցի Զորկին Իսպիրյանը։

«Արփի լիճ» ազգային պարկի և Բնապահպանության նախարարության մասնագետները նոր են ուսումնասիրություններ անելու ու պարզելու վնասների չափը: Ղարիբյանները չեն ընդունում, որ լճի ձկնատեսակներն իրենց ֆերմայի պատճառով են վերացել, ավելին՝ պնդեցին, որ Արդենիսում ձուկ չի եղել:

Սեփականատիրոջը նաև առաջարկվել էր խնդիրը լուծելու համար սեպտիկ հոր կառուցել, եկել էին, չափագրել ու գործը գնահատել շուրջ 71 միլիոն դրամ, որից Ղարիբյանները հրաժարվել էին: Հիմա լուծման օպտիմալ ու համեմատաբար էժան տարբերակը կոյուղատար անցկացնելն է: Սեփականատերը համաձայնել է ու խոստացել աշխատանքները մինչև ձմեռ ավարտել: