HUMAN RIGHTS WATCH-ն ու ՄԱԿ-ը Հայաստանին առնչվող զեկույցներ են հրապարակել

Հայաստանին առնչվող որոշակի ուսումնասիրությունների արդյունքներ են հրապարակվել Human rights watch իրավապաշտպան և ՄԱԿ-ի միգրացիայի միջազգային կազմակերպությունների զեկույցներում: Դրանցում անդրադարձ է կատարված մարդու իրավունքների և միգրացիայի խնդիրներին: Ներկայացնում ենք զեկույցների որոշ շեշտադրումները:

Human rights watch իրավապաշտպան կազմակերպության Համաշխարհային զեկույցում աշխարհի մոտ 100 երկրների մասին վերլուծություններ են: Այդ շարքում նաև Հայաստանն է: Իրավապաշտպան կազմակերպությունը ընդհանուր անդրադառնալով 2018 -ի խորհրդարանական ընտրություններին և կառավարության բարեփոխումների օրակարգին, կոռուպցիայի դեմ պայքարին ու արդարադատությանը, այնուհետև առանձին ոլորտներում է անդրադառնում հարցերի քննարկմանը: Մասնավորապես, անդրադառնալով բողոքի ակցիաների ժամանակ ոստիկանության կողմից ուժի կիրառման հարցերին` կազմակերպությունը արձանագրում է:

«Իշխանությունները վերսկսեցին 2008 թվականին ցուցարարների և անվտանգության ուժերի միջև տեղի ունեցած մահաբեր բախումների հետաքննությունը, և 2019 թվականի հունիսին մեղադրանք առաջադրեցին բարձրաստիճան պաշտոնյային՝ ցույցը ցրելու ժամանակ ցուցարարի սպանության համար: Այնուամենայնիվ, 2016 և 2015 թվականներին խաղաղ ցուցարարների և լրագրողների նկատմամբ ոստիկանության կողմից անհամաչափ ուժի կիրառման երկու դեպքի քննությունը մնում է կասեցված»,- գրված է զեկույցում:

Զեկույցում Human rights watch-ն անդրադառնում է նաև իրավապահ ուժերի և ցուցարարների միջև 2019 -ին տեղի ունեցած միջադեպերին, որոնք կապված են Ամուլսարի ոսկու հանքի շինարարության դեմ կազմակերպված բողոքի ակցիաների հետ:

«Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շինարարությունը վերսկսելու դեմ կազմակերպված բնապահպանական բողոքի ակցիաները վերածվեցին ոստիկանության և ցուցարարների միջև բախումների այն բանից հետո, երբ անվտանգության աշխատակիցներն արգելեցին ցուցարարներին հավաք անցկացնել խորհրդարանի մերձակա հասարակական այգում: Ոստիկանությունը կարճ ժամանակով ձերբակալեց վեց ցուցարարների՝ ոստիկանների պահանջին չենթարկվելու համար: Նույն հարցի շուրջ բողոքի ակցիաները շարունակվեցին Ջերմուկ քաղաքի մոտակայքում, որտեղ տեղի բնակիչները և բնապահպանական ակտիվիստները փակել էին հանքավայր տանող ճանապարհները՝ ընդդիմանալով դրա կառուցմանը բնապահպանական և տնտեսական նկատառումներով»,- գրված է զեկույցում:

Human rights watch-ի զեկույցում բավական ծավալուն անդրադարձ կա նաև ընտանեկան բռնության դեպքերին և իրավապահ համակարգի այս ոլորտում գործունեությանը:

«Ըստ պաշտոնական տվյալների՝ 2019 թվականի առաջին կեսի ընթացքում իշխանությունները հետաքննություն կատարեցին ընտանեկան բռնության 331 քրեական դեպքով, այդ թվում՝ նոր հարուցված 176 գործով: Մեղադրանք առաջադրվեց 209 գործով, 45 գործ ուղարկվեց դատարան։ Սակայն շատ դեպքերում իշխանությունները չեն պաշտպանում ընտանեկան բռնության զոհ դարձած կանանց և երեխաներին՝ վտանգելով նրանց կյանքը և բարեկեցությունը»,- ասված է զեկույցում:

Զեկույցի որոշ հատված նվիրված է սեռական փոքրամասնություններին առնչվող խնդիրների՝ դիտարկելով, որ Քրեական օրենսգիրքը չի դիտարկում հոմոֆոբիան ու տրանսֆոբիան որպես ծանրացուցիչ հանգամանք: Human rights watch-ը արձանագրել է, որ Հայաստանը առաջընթաց է արձանագրել երեխաների համար նախատեսված որոշ հաստատությունները համայնքային կենտրոնների վերափոխելու և ընտանիքի վրա հիմնված խնամքին աջակցելու հարցում:

«Իշխանությունները հանձնառություն ստանձնեցին դադարեցնել հաշմանդամություն ունեցող երեխաների ինստիտուցիոնալացումը և նախապատրաստել չափահասներին հաստատություններից դուրս ինքնուրույն կյանքի` ըստ կարիքի տրամադրելով աջակցություն տրամադրելու պայմանով: Հայաստանը հետամուտ է մինչև 2025 թվականը ունենալ լիարժեք ներառական կրթություն, որը ենթադրում է հաշմանդամություն ունեցող և չունեցող երեխաների համատեղ ուսուցում հանրակրթական դպրոցներում»:

Հիմնական միջազգային դերակատարներ բաժնում զեկույցում նշված են միջազգային այն կազմակերպությունները, որոնց գործունեությունը տարվա ընթացքում ինչ-որ կերպ առնչվել է Հայաստանին: Human rights watch-ի համաշխարհային զեկույցին զուգահեռ՝ հրապարակվել է նաև ՄԱԿ-ի «Միգրացիայի համաշխարհային զեկույցը»: Ըստ այդմ՝ Հայաստանը հիշատակվում է տարվա ընթացքում բնակչության և արտագաղթող մարդկանց թվային հարաբերակցությամբ բացասական ցուցանիշներ արձանագրած 20 երկրների շարքում: Այդ սանդղակում Հայաստանը 18-րդն է:

Հայաստանը հիշատակվում է նաև սփյուռքի հետ ակտիվ կապեր և ըստ այդմ՝ սփյուռքին առնչվող ֆինանսական մեխանիզմներ ունեցող երկրների շարքում: Ըստ զեկույցի՝ նման մեխանիզմներն ընդհանրապես թույլ են տալիս երկրների ներկա կամ նախկին քաղաքացիներին ներդրում ունենալ երկրի տնտեսության մեջ: