Եթե երկրում բան է փոխվել, ապա դա չի կարող լինել կիսատ հղիություն. Հայկ Մարտիրոսյան

Հայաստանում դեկտեմբերին տեղի կունենան արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ: Ի՞նչ խնդիրներ կլուծվեն այս ընտրությամբ, ինչպիսի՞ն կլինի ընտրությունների ընթացքը, այս և մի շարք այլ հարցերի շուրջ SHANTNEWS.am-ը զրուցել է քաղաքագետ Հայկ Մարտիրոսյանի հետ:

– Վերջին օրերին Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում իրադարձությունների պակաս կարծեք թե չկա: Նախ կխնդրեմ Ձեր գնահատականը` վարչապետի արտահերթ ընտրությունները հրատապ անցկացնելու վերաբերյալ, ի՞նչ խնդիր կլուծի դա, և ի՞նչ խնդիրներ կառաջացնի:

– Կլուծի հեղափոխության առկախվածության խնդիրը և մասնակի իշխանափոխությունից՝ այն կվերածի իսկական հեղափոխության սկզբի: Այս հրատապությունը վաղուց կար: Դեռևս Փաշինյանի ընտրության նախօրեին ես պնդում էի, որ անհրաժեշտ է լուծարել Ազգային Ժողովը: Քաղցկեղի դեմ պայքարում են վիրահատական մեթոդներով, իսկ նրանք, ովքեր հոլիստիկ ուղիներ են ընտրում՝ դատապարտված են կորստյան: Հիմա արդեն համընդհանուր կարծիք է, որ այլևս չի կարելի հետաձգել ԱԺ լուծարումը: Եվ այո՛, ընտրությունները պետք է տեղի ունենան դեկտեմբերից ոչ ուշ:

– Վարչապետի հրաժարականի հետ կապված Ձեր մտահոգություններն արդյո՞ք փարատվեցին ՀՀԿ-ի հայտարարության և ԲՀԿ-ի հետ հուշագրի կնքումից հետո:

– Ո՛չ: Դրանք, ինչպես երևում է, անգամ իշխանության մոտ չեն փարատվել: Բայց այո՛, անխոս, դրանք մեղմացել են: Չկա այն տագնապը, որ կար մինչ «Բարգավաճ»-ի հուշագրի ստորագրումը: Ակնհայտորեն այն բողոքի ալիքը, որ վարչապետի հայտարարության հետօրեին բարձրացավ, ստիպեց հակահեղափոխական ուժերին, ինչպես նաև Բարգավաճ Հայաստանին` հասկանալ, որ եթե ինքնահոսի մնա այս խնդիրը, կարող էր և արդեն չկարգավորվող ժողովրդական ցասումի ալիք բարձրանալ, որը կսրբեր-կտաներ բոլորին, ովքեր քաղաքական սաբոտաժի մասնակից կարող էին լինել: Եվ եղավ հուշագրի ստորագրում, եղավ մի քանի հանրապետականների՝  իրենց նավը լքելու ցատկ դեպի ջուրը: Բայց չի կարելի կորցնել զգոնությունը: Չի կարելի լիովին թուլանալ: Մինչ այն պահը, երբ Ազգային Ժողովը կլուծարվի, չի կարելի ընդհանրապես ոչնչում վստահ լինել: Այո՛, ռիսկերն այս օրերին նվազեցին, բայց դրանք չվերացան:

– Ինչպիսի՞ ընտրություններ եք կանխատեսում. կլինեն հին, նոր ուժեր, լարված պայքար, անակնկալներ, թե՞ մոտավորապես կարելի է կանխորոշել ապագա խորհրդարանի կազմը: Երևանի ավագանու ընտրությունների արդյունքները կարո՞ղ են կրկնվել, նկատի ունեմ` իշխող ուժը ստանա հանրային նույնպիսի աջակցություն, ինչպիսին Երևանի ավագանու ընտրություններում էր:

– Ակնհայտորեն «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ը ստանալու է բացարձակ մեծամասնություն: Բայց պետք է ուշադիր լինել, թե ովքեր են լինելու կուսակցության ցուցակում: Պետք է շատ զգույշ լինել՝ այդ ցուցակները կազմելիս: Նոր իշխանությունը պետք է ամեն ինչ անի, որպեսզի ժողովուրդը չհիասթափվի: Իսկ դա ականապատ մի դաշտ է, երբ բանը հասնում է կադրերին: Հատկապես պետք է խուսափել որևէ ցուցակում ՀԱԿ-ի կադրերի առկայությունից: Ընդհանրապես՝ իդեալական հեղափոխության պարագայում մի շարք կուսակցություններ անհրաժեշտ կլիներ արգելել, ինչպես դա եղավ նացիստականի հետ՝ հետպատերազմական Գերմանիայում: Հայաստանում Հանրապետականն ու Հայ Ազգային Կոնգրեսն արգելվող այդ ցանկի առաջին երկու համարները պետք է լինեին: Այն ուժերը, որոնք դեստրուկտիվ են եղել Հայաստանի պատմության մեջ և որևէ բան, բացի վնասից, Հայաստանին չեն տվել, չպետք է իրավունք ունենան քաղաքական դաշտում լինելու: Երբ ինչ-որ քաղաքական գործչի՝ քաղաքական գործունեությամբ զբաղվելիս կատարած քրեական հանցանքի համար Արևմուտքում դատապարտում են՝ հաճախ դատավճռով նաև այդ անձի քաղաքական գործունեությունն է արգելվում: Ես չգիտեմ, թե ինչու կուսակցությունների և հատկապես կուսակցությունների պարագան պետք է այլ լինի: Վերջապես հեղափոխությունը հենց նրանով է հեղափոխություն, որ արմատական փոփոխություններ է բերում և հեղափոխում է հին համակարգը:

– ՀՀԿ-ն հստակ չի հայտարարում` մասնակցելո՞ւ է արտահերթ ընտրություններին, թե՞ ոչ: Որոշ փորձագետներ հայտարարում են, որ ՀՀԿ-ն արդեն թուլացած ու մասնատված ուժ է: Կմասնակցե՞ն արդյոք հանրապետականներն արտահերթ ընտրություններին, թե՞ այս ժամանակահատվածը կօգտագործեն վերափոխման, վերակազմավորման համար:

– Երկու տարբերակներն էլ հնարավոր են: Բացառված չէ, որ իրենք ընդհանրապես գնան ռեբրենդինգի, փոխեն անունը, առաջնորդների դեմքերը, բայց դրանց հետևում կանգնած կապիտալն ու անձինք մնան նույնը: Դա տարբերակ է, որ վստահ եմ՝ իրենք քննարկում են: Կամ եթե ՀԱԿ-ը՝ նախկին ՀՀՇ-ն, քսան և ավելի տարիներ անց դեռևս կա և հիմա, ըստ իր խոսնակների հայտարարությունների, նոր վերադարձ է պլանավորում, ապա բացառված չէ, որ հանրապետականներն էլ անամոթաբար սպասեն իրենց վերականգնմանը:

– Իբրև արտահերթ ընտրությունների անցկացման հրամայական է նշվում նաև այն, որ արտաքին աշխարհը չի ցանկանում բանակցել ժամանակավոր կառավարության հետ: Արդարացվա՞ծ է արդյոք այդ տեսակետը: Ի՞նչ ակնկալիքներ կան նոր խորհրդարանի և նոր կառավարության աշխատանքից:

– Անկեղծ ասած՝ ես նման բացատրություններ չեմ լսել: Ժամանակավոր կառավարության հետ որոշ երկարաժամկետ ծրագրեր, հնարավոր է, չկազմվեն՝ ելնելով հենց այն փաստից, որ դա ժամանակավոր կառավարություն է: Բայց մի կառավարության հետ, որ դարձյալ կառավարություն է լինելու՝ ո՞վ և ինչու՞ պետք է չցանկանա գործ բռնել: Շուտափույթ ընտրությունների իրական պատճառն այն է, որ եթե երկրում բան է փոխվել, ապա դա չի կարող լինել կիսատ հղիություն, երբ նախկին՝ մերժված ռեժիմը հեռացել է, բայց նրա ամենազորավոր գործիքներից մեկը մնացել է: Բացի այդ, ամենակարևոր հանգամանքն այն է, որ այս Ազգային Ժողովը չի ներկայացնում ժողովրդին: Այն երբեք էլ չի ներկայացրել ժողովրդին, բայց գոնե մինչ հեղափոխություն, այն ներկայացնում էր տվյալ ժամանակը, տվյալ օրվա իրողությունն ու իրականությունը: Հիմա դա նույնպես դադարել է այլևս փաստ լինելուց, և խորհրդարանը վերածվել է մի մեծ քաղցկեղի: Մեռյալներին թաղել է պետք, որպեսզի օդը մաքրվի, և դաշտը բացվի կյանք ստեղծելու համար:

Վարչապետի ակնկալվող հրաժարականից հետո անհրաժեշտ է առավել քան երբևէ, համախմբվել և հետևել Փաշինյանի ուղղորդմանը: Այդ երկու շաբաթները ճակատագրական են լինելու, և սխալվելու իրավունք մենք չենք ունենալու: Այդ երկու շաբաթներն են որոշելու՝ մենք կունենանք կյանք և առաջընթա՞ց, թե՞ կգնանք հետ՝ դեպի այնտեղ, որտեղ այլևս միայն մահ է լինելու: Հուսանք՝ ամեն բան կանցնի այնպես,ինչպես ժողովուրդն է ցանկանում, և այս ապիկար մարմինը, որ Ազգային Ժողով է կոչվում, կանցնի պատմության գիրկը՝ իր տեղը զիջելով հաջորդ և իսկական Ազգային Ժողովին: